Me-17 tavi. Flashback
1901 წელი. ჩიკაგო. მიყრუებული გარეუბნის პატარა, ნახევრად დანგრეულ საავადმყოფოში, ღამის ორ საათზე ქვეყნად მოევლინა ედვარდ მეისენი. სწორედ ამ დღეს დაიწყო ჩემი დაუსრულებელი ისტორია. ღარიბი მეშახტის ოჯახში პირველი და უკანასკნელი შვილი ვიყავი. დედა მომხიბვლელი, დახვეწილი ქალი იყო, მძიმე შრომისაგან დაღდასმული. გაჭირვებულ წლებს მისი სილამაზე სევდიანი თვალებით, მუდამ დასვრილი სახითა და დამსკდარი ხელებით შეეცვალა. ერთ-ერთი გრაფის ერთგული მოსამსახურის ქალიშვილი იყო და ბატონის ტყუპებთან ერთად იზრდებოდა მდიდრულ სახლში. მას არაფერი აკლდა, დოლარებს ისე იღებდა, როგორც ფურცლის ნაგლეჯებს, საკმარისი იყო რამე ენატრა, რომ ორ ნაბიჯს გადაადგამდა და მაშინვე გადააწყდებოდა უზარმაზარი ,,სასახლის” მორთულ ოთახებში, მარმარილოს კიბეებზე ან სარდაფებში, რომელთა მსგავს საცხოვრებელ სახლებზეც ოცნებობდა ქალაქში მოსახლეობის ოთხმოცდაათი პროცენტი. მაგრამ მხოლოდ მატერიალური მდგომარეობა ხომ ვერ გაამრთელებს სულს, ვერ მოგანიჭებს ბედნიერებას მარტო ფული, როცა სხვა რაღაც გაკლია, უფრო დიდი, უფრო არსებითი და მნიშვნელოვანი. მართლაც, დედა საშინლად იტანჯებოდა სახლში, რომელიც ერთი შეხედვით მიწიერ სამოთხეს ჰგავდა. ყოველი დილა ბატონის ცოლის სასოწარკვეთილი კივილით იწყებოდა, რომელიც დაპროგრამებული მამალივით ყიოდა შვიდ საათზე, არცერთი წუთით ადრე და მითუმეტეს არც გვიან. განგაშის ზარი იუწყებოდა, რომ გრაფის ,,დიდებულ” მეუღლეს შიოდა და პატარა გოგონას 15 წუთში უნდა მოესწრო ადგომაც, ჩაცმაც, საუზმის მომზადებაც და ქალბატონისთვის ლანგრით მირთმევაც. ამის შემდეგ იწყებოდა წამების საათები: უფროსების მოთხოვნების შესრულება, სახლის დალაგება, სამზარეულოში ტრიალი და მრავალი სხვა რამ. გასამრჯელოდ სანატრელ სათამაშოებსა და გრაფის შვილების ულამაზეს, მრავალფეროვან კაბებს მიუგდებდნენ ხოლმე, რომელთა უმეტესი ნაწილიც სახლთან ახლოს მდებარე სანაგვეზე ხვდებოდა იმ დღესვე. თუკი თავისუფალ დროს გამონახავდა და ტყუპებს თამაშში შეუერთდებოდა, მაშინვე ცხვირს აიბზუებდნენ ხოლმე, ზურგს შეაქცევდნენ და ყვირილით ,,ჩვენ მოსამსახურის შვილთან არაფერი გვესაქმება”, სასწრაფოდ გადაინაცვლებდნენ სხვაგან. გოგონა კი საოცრად ლამაზ, უძირო ზღვისფერ,სევდიან თვალებს გააყოლებდა მათ, შემდეგ თავის პატარა ოთახში არბოდა, პატარა დათვს ეთამაშებოდა და დაღლილს იქვე მდგარ პატარა, ცრემლებით დანამულ საწოლში ჩაეძინებოდა ხოლმე. სიზმარში ფრთიანი ანგელოზი მიფრინავდა მასთან, ეთამაშებოდა, ეფერებოდა და ეუბნებოდა, რომ ყველაფერი კარგად იქნებოდა. ასე გრძელდებოდა 18 წელიწადი. დედის სიკვდილის შემდეგ, როგორც იქნა თავი დააღწია ჯოჯოხეთს. გრაფის სახლიდან უკანმოუხედავად მირბოდა. არ იცოდა რას უმზადებდა მომავალი, მაგრამ იქ გაჩერებაც აღარ შეეძლო. ზამთრის ცივი საღამო იყო, მთელი ქალაქი თეთრ ნაბადში გახვეულიყო, შეყვარებულები ხრაშუნა თოვლში სეირნობდნენ და ყინვისგან გაწითლებულ, გათოშილ ხელებს უთბობდნენ ერთმანეთს. სწორედ იმ დღეს გაიცნეს ჩემმა მშობლებმა ერთმანეთი, როცა დედა ამინდისა და შიმშილისაგან სიკვდილის პირას მისულიყო. სწორედ იმ დღეს დაიწყო სიყვარულის ისტორია. ერთ წელიწადში მეც გავჩნდი. დედა ისეთი გახარებული იყო, პატარა გულის ფორმის რვეული ჰქონდა, სადაც ყოველდღე ჩანაწერებს აკეთებდა ხოლმე. სწორედ ამ დღიურის წყალობით შემომრჩა მოგონებები ჩემს წარსულზე.
,,დღეს ნანატრი ბიჭუნა დაიბადა. ნეტავ იცოდეს როგორ მოუთმენლად ველოდით ცხრა თვის განმავლობაში. პირობისამებრ, ედვარდი დავარქვით. ექიმებმა მითხრეს ულამაზესი შვილი გყავს, პატარა ანგელოზს ჰგავსო. ერთი სული მაქვს როდის ვნახავ და როდის შევეხები მის ნამცეცა თითებს.”
შემდეგ მოდიოდა ჩანაწერები იმის შესახებ, თუ როგორ გამომიყვანეს სამშობიაროდან, როგორ ვიზრდებოდი, როგორ გავიარე და როგორ წარმოვთქვი პირველად ,,დედა”.
,,ერთხელ მე, ვილიამი და ჩვენი შვილი საყიდლებზე მივდიოდით. მეტროს შესასვლელთან მოხუცი კაცი იჯდა, თმები სულ გაჭაღარავებოდა, მაგრამ ისეთი შეგრძნება მქონდა, თითქოს ეს ასაკის კი არა, მისი მძიმე ცხოვრების გამო იყო. საოცრად სევდიანი, წყლიანი თვალები ჰქონდა, რომლებშიც მთელი მისი ტანჯვა აირეკლებოდა. დანაოჭებულ, აკანკალებულ ხელებში გახუნებული, ნახევრად დახეული ქუდი ეჭირა და მთლიანად ხალხის კეთილშობილებაზე დამოკიდებული, მოწყალებას თხოვდა თითოეულ გამვლელს. ედვარს მის დანახვაზე ლამაზი, ღრმა თვალებიდან ცრემლები გადმოუგორდა, მე და ვილიამი გაკვირვებულები ვუყურებდით. ბოლოს გონს მოვეგეთ და ატირებული ბავშვი სასწრაფოდ მოვაცილეთ იმ ადგილს. იმ დღეს ხმა არ ამოუღია და სათამაშოზეც უარი განაცხადა. შინ სხვა გზით დავბრუნდით.
მას შემდეგ ერთი კვირა გავიდა. ედვარდი კარგ ხასიათზე იყო და ჩვენც ვიფიქრეთ, რომ ნანახს უცებ დაივიწყებდა ბავშვის გონება. მაგრამ მას თავბრუს ხვევები დაეწყო, მაღალი სიცხე ჰქონდა. შეშინებულებმა სასწრაფოდ ექიმს გამოვუძახეთ. ჩვენი ბიჭის გასინჯვის შემდეგ გაკვირვებული სახით შემოგვიბრუნდა, თავიდან ფეხებამდე დაგვათვალიერა და სრულიად მოულოდნელი რამ გვითხრა: ბავშვს რომ ერთი კვირა არაფერს აჭმევდით თქვენ რა, უკეთეს შედეგს ელოდით? დღესვე დაანაყრეთ და მაშინვე მოღონიერდებაო. სახტად დარჩენილებს გულგრილად ჩაგვიარა, ალბათ გონებაში კარგად გამოგვლაძღა კიდეც და კარები მიიჯახუნა. მარტო დარჩენილებმა მკაცრად გადავხედეთ ჩაწოლილ ედვარდს. რა არ ვცადეთ, ბოლოს ძლივს ვათქმევინეთ სიმართლე, იმ პირობით, რომ არ დავსჯიდით. თურმე საჭმელი იმ მოხუც კაცთან მიჰქონდა, თავად კი მხოლოდ წყლის ანაბარა იყო მთელი დღეები. გაცეცხლებული ვიყავი, მაგრამ აბა რა მექნა?! ვეღარ მოვითმინე და ჩემი კეთილი ბიჭი გულში ჩავიკარი.”
ამ ისტორიაზე ყოველთვის მეღიმებოდა ხოლმე. მეგონა სულ სხვა ედვარდზე იყო საუბარი, და არა სწორედ იმ მეისენზე, რომელიც მოგვიანებით დაუნდობელ მონსტრად იქცა.
,,ჩემი ბიჭი ისეთი განსხვავებულია. ყოველთვის ჩუმად ზის, ჩაკეტილი თავის თავში. ალბათ საკუთარი სამყარო აქვს. ზოგჯერ მისი ზედმეტად სერიოზულობა ძალიან მაშინებს. ისეთი შეგრძნება მაქვს, თითქოს მოხუცებული, გამოცდილი ადამიანის სული ჩასახლდა მის სხეულში.”
ბავშვობიდან ერთი უცნაური რამ მჭირდა. სხვები ამბობდნენ, რომ ეს ჩემი განსაკუთრებული ნიჭი იყო, მე კი უბრალო მოვლენად აღვიქვამდი. როცა ბედისგან დაჩაგრულ, განაწამებ ადამიანს შევხვდებოდი, მის თვალებს მიღმა მთელ წარსულს ვხედავდი ხოლმე. მის განცდებს გადაშლილი წიგნივით ვკითხულობდი. მტკიოდა ისე, როგორც მას. ალბათ სწორედ ამიტომ მესმის ახლა სხვების აზრები...
დედა ყოველთვის მეუბნებოდა უნდა ისწავლო, განათლების გარეშე ამ ცხოვრებაში ვერაფერს მიაღწევ, თუ ბევრი არ გეცოდინება ისე გაგთელავენ, როგორც სპილო ჭიანჭველასო. მამას იმის ფული არ ჰქონდა, რომ სკოლაში ვეტარებინე, ამიტომ ელისაბედი ყოველ ღამე საწერ მაგიდასთან მეზობლებისგან ნათხოვ ან ძლივძლიობით ნაყიდ წიგნებს დამიხვავებდა ხოლმე. მეც ხარბად ვეწაფებოდი მათ ფურცლებზე მოთხრობილ ისტორიებს. ალექსანდრე დიუმას ,,სამი მუშკეტერი’’, ,,დედოფალი მარგო”, მაინ რიდის ,,უთავო მხედარი’’, უოლტერ სკოტის ,,აივენჰო”, ,,რობ როი”, სტენდალის ,,წითელი და შავი” და მრავალი სხვა. მათი პერსონაჟების საგმირო საქმეები თავბრუს მახვევდა, დღე და ღამ იმაზე ვოცნებობდი როდის გავიზრდებოდი და სახელოვანი ვაჟკაცი როგორ გავხდებოდი. დონ კიხოტის მსგავსად მოწყურებული ვიყავი რაინდობას. ერთი სული მქონდა როდის ავიღებდი იარაღს ხელში და დავუმტკიცებდი ყველას ჩემს ძლიერებას. სანჩო პანსა ჩემი ბავშვობის მეგობარი ტომი იყო. მე და ეს ხვეულთმიანი, ჭორფლებიანი, წითური ბავშვი დაბადებიდანვე განუყრელი ძმაკაცები ვიყავით. მომხიბვლელი გარეგნობით არ გამოირჩეოდა, მაგრამ გული კი ნამდვილად ოქროსი ჰქონდა. თავიდან ფეხებამდე სითბოთი იყო სავსე და გარშემო მყოფებსაც განუსაზღვრელ ენერგიას გადასცემდა. უყვარდა ყველა და ყველაფერი. ხშირად მიკვირდა შეეძლო თუ არა საერთოდ ბოროტი ზრახვები გაევლო გონებაში, თუნდაც წამით. პატარები ხშირად გამოვიდოდით ხოლმე ქალაქის გარეუბნის შარაგზაზე, დავდგებოდით სათამაშო თოფებით ასხმულები და ყიჟინით დავედევნებოდით ,,საშიში” გამომეტყველების ადამიანებს. გავიდა წლები და პლასტმასის ხარახურა ნამდვილ იარაღად გადაიქცა, ,,თავდასხმის ობიექტები” -რეალურ მტრებად, უბრალო ბავშვური მისწრაფება კი –ნამდვილ სამხედრო მოწოდებად. მე და ტომი ჯარში გაგვიშვეს, იქედან პირდაპირ ომში, სადაც თოფები ჰქონდათ, რომლებიც მართლა ისროდნენ და მართლა კლავდნენ. თავდაპირველად აღტაცებულები შევუდექით დაკისრებული მოვალეობის შესრულებას, მაგრამ მერე ყველაფერი ნამდვილ კოშმარად გადაიქცა. გვერჩივნა ისევ იმ პატარა, გულუბრყვილო ბავშვებად დავრჩენილიყავით, რომელთა თამაშიც არ იყო სისხლში ამოსვრილი უმძიმესი ცოდვა... გვერჩივნა მოგვეტყუებინა საკუთარი თავი, სხვები, მაგრამ არა ადამიანები, რომელთაც სწამდათ, რომ შინ საღსალამათი თუ არა ცოცხლები მაინც დაბრუნდებოდნენ. რამდენი გამოვასალმეთ წუთისოფელს. ომში ხომ ერთადერთი დაუწერელი კანონი მოქმედებდა: ან მოგკლავდნენ ან უნდა მოგეკლა. დღისით ტყვიების წვიმას ვხედავდით, შედეგად დასახიჩრებულ ჯარისკაცებს, რომელთა სხეულის ნაწილებიც ცალ-ცალკე ეყარა სისხლით მორწყულ საბრძოლო ველზე. გვესმოდა ყუმბარების საზარელი ხმები, შემდეგ კი თვალწინ წარმოგვიდგებოდა ცეცხლი, ბოლოს ფერფლად ქცეული შენობები, ადამიანები... ღამე იყო და ძილშიც იმ სამხედროების გულისგამგმირავი კვნესა გვიღებდა ბოლოს, რომელთა სასტიკი აღსასრულიც ჩვენს მხრებზე იყო. არასოდეს... არასოდეს დამავიწყდება ის დღე... მოწინააღმდეგის ბანაკამდე ვცადეთ მიღწევა, რომ დატყვევებული მეგობარი გაგვეთავისუფლებინა. სულ რამდენიმე ნაბიჯიღა გვქონდა დარჩენილი, რომ დაგვინახეს... მერე ყველაფერი თვალის დახამხამებაში მოხდა, ისე რომ გამომშვიდობებაც კი ვერ მოვასწარი... ,,ედვარდ, გაიქეცი!” იღრიალა ტომმა, ჩემკენ გადმოგდებულ ნაღმს გადაეფარა და წამებში ჩემი ერთადერთი ერთგული მეგობარი ნაფლეთებად იქცა. ვუყურებდი როგორ დაასახიჩრა მისი სხეული ამ პატარა დაწყევლილმა იარაღმა, როგორ მოწყდა ნაცნობი წითური თავი ტანს და როგორ ჩაქრა ღიმილი მის სახეზე. ვუყურებდი და ვერაფერს ვაკეთებდი. არადა მის ადგილას ხომ მე უნდა ვყოფილიყავი. მე უნდა მოვმკვდარიყავი. საბრძოლო ველზე კი ტომი იწვა, ჩემთვის ყველა დროის ყველაზე დიდი გმირი!
მაშინ თითქოს ცა თავზე ჩამომექცა, თითქოს სამყარო გაჩერდა... მხოლოდ ტყვიების გაუთავებელი წვიმა მარწმუნებდა იმაში, რომ ჯერ კიდევ ვარსებობდი. ალბათ თავიდანვე ეს იყო ჩემი ბედი, უსაყვარლესი ადამიანები ჩემივე მიზეზით უნდა დამეკარდა. ტომი ჩემს სიცოცხლეს შეეწირა... ბელა კი... ბელა... ბელა... ტკივილი უზარმაზარი ტალღასავით მოაწყდა ჩემს სხეულს. როგორ მინდოდა დამეჯერებინა, მერწმუნა, რომ ასე ცუდად მისი მიტოვების გამო ვიყავი... და არა იმიტომ, რომ ჩემი ანგელოზი უკვე აღარ იყო...
იმ საღამოს წვიმის სქელი ფარდა ჩამოეშვა მიწაზე. ალბათ ბუნება გლოვობდა ღირსეული შვილის დაღუპვას. მე არ ვიცოდი სად დავმალულიყავი, როგორ მეპოვა ადგილი, სადაც საკუთარ სინდისს გავექცეოდი და დავივიწყებდი რომ ჩემთვის ყველაზე ძვირფასი ადამიანი ჩემთან აღარ იყო... ჩემ გამო... დავწყევლე ის დღე, როცა მე და ტომმა სამხედრო საქმიანობა ავირჩიეთ.
ომი მალევე დამთავრდა. შინ დავბრუნდი, მაგრამ იქაც სიკვდილი დამხვდა, არც იქ მომცა მოსვენება... იქაც ჩემი საყვარელი ადამიანები წაიყვანა. მე კი ისევ უნამუსოდ დამტოვა ცოცხალთა რიგებში. ოჯახის სამივე წევრს იმ დროისთვის გავრცელებული უკურნებელი ეპიდემია შეგვეყარა. მან შეძლო დედაჩემის და მამაჩემის დამარცხება. ხოლო მე სამუდამოდ დამწყევლა. სწორედ ამ ავადმყოფობისგან გატანჯული, მაღალი სიცხით გათანგული ვღაფავდი სულს საავადმყოფოს სარეცელზე, იმის ფიქრში, რომ ეს სამართლიანი აღსასრული იყო ტომის სიკვდილის გამო. გონებაში ტექსტსაც კი ვიფიქრებდი რა უნდა მეთქვა ჩემი მონატრებული მეგობრისათვის, როცა იქ შევხვდებოდი. მაგრამ სიკვდილმა იმის ღირსიც კი არ გამხადა რომ ჩემთან მოსულიყო. სწორედ იმ დროს მიპოვა კარლაილმა, როცა უკანასკნელი ძალებით ვებღაუჭებოდი წუთისოფელს და ფეხის წვერებზე ვიდექი ნაპრალის პირას. მიპოვა და მონსტრად მაქცია, ძალით ჩამათრია უფსკრულში. ისეთ სიღრმეზე, რომ მუდმივად ბნელში ვყოფილიყავი და ვეღარასოდეს მეხილა სინათლე. მართლაც, მე უკუნეთ ღამეში ვარსებობდი, ვიტანჯებოდი, ტკივილთან ერთად ხელიხელჩაკიდებული მივუყვებოდი გზებს, რომლებიც სულ სხვანაირი მეჩვენებოდა. თითქოს სხვა სამყაროში მოვხვედრილიყავი, მაგრამ მაინც ადამიანებთან ერთად განვაგრძოვდი ყოფნას. ვცდილობდი დავმსგავსებოდი მათ, მეცხოვრა მათი ცხოვრებით, წესებით, რომლებიც ჩემთვის ოდესღაც ძალიან ახლობელი იყო; დამევიწყებინა ვინ ვიყავი, რას წარმოვადგენდი და მეარსება ჩემს წარმოსახვაში შექმნილი ილუზიებით. მეცხოვრა უაზროდ, უმიზნოდ, რაღაცის მოლოდინში. მაგრამ ვაი რომ ეს რაღაც არა და არ ჩანდა. ვიბრძოდი, ვებღაუჭებოდი გაყინული გულის სიღრმეში ჩასახულ ფერმკრთალ ოცნებებს, რომელთაც დრო და დრო ფერი უხუნდებოდათ. ვცოცავდი უშველებელი უფსკრულის ხვრელში, ვეჭიდებოდი ყველაფერს, რაც შეიძლებოდა დასაყრდები ყოფილიყო, რომ ბოლოს და ბოლოს დამეღწია თავი სიბნელის ბატონობისაგან და მეხილა სინათლე, რომელიც იმდენაც წარმტაცი და დიდებული იქნებოდა, რომ თვალებს ამიწვავდა. შემეგრძნო მისი არსებობა და ერთხელ და სამუდამოდ დამემტკიცებინა რომ ჩემი ცხოვრება არ იყო მხოლოდ დაუსრულებელი ბინდი. და მე ვიპოვე ჩემი მზე, რომელიც შუა ღამით ნელ-ნელა ამოვიდა, გაათბო თითოეული გაყინული უჯრედი, მოჰფინა თავისი სასიცოცხლო სხივები ჩამკვდარ ორგამიზმს, სიცოცხლის სული შთაბერა გაქვავებულ სხეულს, ამოვიდა ნელ-ნელა, მთელი თავისი დახვეწილობით, გრაციოზულობით და დადგა ყველაზე მაღლა, დაიკავა ყველაზე მნიშვნელოვანი ადგილი ჩემს არსებაში. გაიბრწყინა როგორც მეტეორმა, როგორც წვიმის შემდეგ ცაზე მოხატულმა ცისარტყელამ. მაგრამ ლამაზი, მოფარფატე პეპელასავით ხანმოკლე აღმოჩნა მისი სიცოცხლე. მე მოვკალი... მე მოვიქციე ძლიერ მუშტში სუსტი, ნაზი არსება. მე გავანადგურე... მე მოვუღე ბოლო ჩემთვის ყველაზე ძვირფას, ყველაზე მნიშვნელოვან საგანძურს.
ხვალ მე პასუხს ვაგებდი ამის გულისთვის... მანამდე კი მინდოდა თვალი გადამევლო ჩემი წარსულისათვის. 109 წელი... სათქმელად იყო ბევრი... საათის ციფერბლატზე ჩანდა დაუსრულებელი, თორემ ჩემთვის წამების ერთი დღე იყო. რომლის აღსაწერადაც ფურცლის ნაგლეჯიც კი ზედმეტია. მხოლოდ რამდენიმე უჯრა გჭირდება რომ დაწერო: ,,სიცარიელე.’’ მინდოდა მეპოვა წარსულში თუნდაც ერთი მიზეზი, რის გამოც ღირდა ეს ყველაფერი. რის გამოც დავიბადე და ჯერ კიდევ უნამუსოდ განვაგრძობდი არსებობას. რის გამოც შეიძლებოდა მეთქვა რომ ამქვეყნად ჩემი მოვლენა არ იყო ყველაზე დიდი შეცდომა. მეფიქრა, რომ მე არ ვიყავი ყველაფერში დამნაშავე და ერთ თბილ სიტყვას მაინც ვიმსახურებდი, თუ მაინცდამაინც შენდობას არა. აღმომეჩინა ერთი კარგი რამ მაინც, რასაც დედამიწაზე ვტოვებდი და რასაც ჩემი ქანდაკებასავით დამსხვრევა შეცვლიდა. გაყინულ გულში ვიხუტებდი დედის მიერ დატოვებულ დღიურს და შევიგრძნობდი, რომ ოდესღაც მეც მერქვა ადამიანი, მეც ვიყავი პიროვნება, მეც მქონდა ჩემი საკუთარი ცხოვრება, ღირსებები და ფასეულობები. ვცდილობდი აღმომეჩინა ისეთი რამ, რისი დათმობაც ხვალ გამიჭირდებოდა, რასაც ტკივილით დავტოვებდი ამქვეყნად...
მაგრამ სამწუხაროდ, სულ მცირე ერთი მიზეზიც კი ვერ ვიპოვე იმისთვის, რომ აღსასრულის წინ ჩემს ბაგეებს გაებედათ და აღმოეთქვათ ერთადერთი სიტყვა: ,,მაპატიე!”

P.S. stefani shentan shedarebit araraobaa da noli. Sheni nawerebi rom gavugzavno, mware cremlebit itirebs

I've closed my heart down, so many seasons. I didn't want to hurt again,
I didn't want to try, so I turned myself to ice and stone,
said I don't need anyone, and nobody else would ever make me cry...